اسلام توجه ویژه‌ای به حفظ آبروی انسان‌ها دارد، به‌طوری که آبرو و خون افراد در تراز و مساوی با یکدیگر قرار گرفته‌اند و در واقع حرمت قتل و ریختن آبروی یک شخص، در روایات اسلامی در یک ردیف واقع شده است. حتی شاید از یک جهت، ریختن آبروی فرد از کشته شدن او سنگین‌تر باشد، زیرا شخصی که از دنیا می‌رود، دیگر با مردم سر و کار ندارد، اما شخص زنده‌ای که آبروی او رفته، به‌نوعی هر روز می‌میرد. در همین خصوص حامد علی‌پور، پژوهشگر و مدرس دانشکده علوم قرآنی مشهد یادداشتی در اختیار ایکنای خراسان‌رضوی قرار داده است که در ادامه می‌خوانیم؛

 

در قرآن کریم، از مرحله‌هایی به ترتیب نام برده می‌شود که انتهای آن غیبت است و منجر به ریختن آبروی مؤمن می‌شود، مرحله اول سوءظن به دیگران، سپس تجسس در زندگی خصوصی افراد و در مرحله آخر غیبت است؛ یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۚ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِیمٌ. (حجرات/۱۲)

 

از سوی دیگر در سوره نور مشاهده می‌کنیم که خداوند متعال، تهدید محکم و تکان‌دهنده‌ای در مورد ایجاد شایعه در مورد آبروی افراد، به‌ویژه در حوزه موضوعات اخلاقی دارد. تهدیدی بسیار جدی و قابل تأمل. «إِذْ تَلَقَّوْنَهُ بِأَلْسِنَتِکُمْ وَتَقُولُونَ بِأَفْوَاهِکُمْ مَا لَیْسَ لَکُمْ بِهِ عِلْمٌ وَتَحْسَبُونَهُ هَیِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیمٌ؛ چون [که آن تهمت بزرگ را] زبان به زبان از یکدیگر می‌گرفتید و با دهان‌هایتان چیزی می‌گفتید که هیچ معرفت و شناختی به آن نداشتید و آن‌ را [عملی] ناچیز و سبک می‌پنداشتید و در حالی‌ که نزد خدا بزرگ بود. نور/۱۵.» در این آیه مبارکه، خداوند بلند مرتبه، گناه ریختن آبروی افراد و ایجاد شایعه، به‌ویژه در حوزه مسائل اخلاقی را بزرگ معرفی می‌کند، گناهی که نزد خداوند بزرگ و با عظمت عظیم و مهیب است.

 

بنابراین بدون تردید این تهدید به آن معناست کسی‌که نسبت به آبروی افراد بی‌تفاوت است، قطعاً مورد عذاب الهی در دنیا و آخرت قرار خواهد گرفت. به نظر می‌رسد که از مهم‌ترین شاخصه‌های تقوا در یک مؤمن آن است که ببینیم هنگام سخن گفتن در مورد دیگران راحت دهان گشوده و هر آنچه دلخواه اوست، به زبان می‌آورد و یا از خداوند می‌ترسد و در مورد آبروی دیگران، شدیداً با احتیاط برخورد می‌کند.

 

در مورد تشبیه قرآن کریم در مورد غیبت (خوردن گوشت برادر مؤمنی که مرده است)، می‌توان شباهت‌هایی یافت. خوردن گوشت مردگان، کار درندگان است و بنابراین غیبت‌کردن یعنی درندگی و غیبت‌کننده یعنی درنده.

 

دوم: شخص مرده، امکان دفاع از خود را ندارد و شخصی که مورد غیبت قرار می‌گیرد هم مانند همان مرده امکان دفاع را ندارد.

 

سوم: چنانچه از بدن مرده‌ای، قطعه‌ای جدا شود و یا آسیبی ببیند، امکان ترمیم‌ بخش آسیب‌دیده وجود ندارد و هنگامی‌که به آبروی مؤمنی لطمه وارد شود. هرگز ترمیم نخواهد شد.

 

روایات اسلامی هم سراسر مملو از اشاره به قباحت ریختن آبروی افراد هستند که به نمونه‌ای از آن از زبان پیامبر اسلام(ص) اشاره می‌کنیم: اَلغیبَةُ اَسرَعُ فى دینِ الرَّجُلِ المُسلِمِ مِنَ الکِلَةِ فى جَوفِهِ. غیبت‌کردن در (نابودى) دین مسلمان مؤثرتر از خوره در درون اوست. (کافى، ج۲، ص۳۵۷)

 

نکته بسیار مهمی که باید مورد تأکید قرار گیرد آن است که هیچ تفاوتی در ریختن آبروی افراد در فضای حضوری و فضای مجازی وجود ندارد و حتی شاید این گناه بزرگ در فضای مجازی، دارای اثرات مخرب‌تری باشد، چراکه با توجه به سرعت فزاینده انتقال اطلاعات در فضای مجازی، ظرف دقایقی کوتاه آبروی یک مؤمن، در فضای بسیار وسیعی ریخته شود و کنترل و پاکسازی آن کاملاً محال به نظر می‌رسد.

 

یک مؤمن همانگونه که در فضای حقیقی مؤمن است، در فضای مجازی نیز باید با تقوا باشد. انتقال هر پست و پیامی بدون علم و آگاهی و بدون خبر داشتن از تمام ابعاد ماجرا گناهی نابخشودنی است، حتی اگر موضوع صحت هم داشته باشد، انتقال آن ممنوع است و نامشروع، چه رسد به آنکه مبنای تصمیم‌گیری، ظن و گمان و احتمال باشد.