مرکز مشاوره و سبک زندگی، با مشارکت کانون همیاران سلامت، کارگاه آموزشی کنترل خشم را با ارائه‌ی دکتر محمد وحیدی، استاد و مشاور دانشگاه فرهنگیان در دانشکده علوم قرآنی شیراز برگزار کرد.

 در این کارگاه، دکتر وحیدی به تشریح تفاوت میان «کژخلقی» ناشی از یک موقعیت لحظه‌ای و قابل جبران و «پرخاشگری» رفتار نهادینه‌شده و بدون احساس پشیمانی پرداخت.

وی با ذکر مثال‌هایی، تأکید کرد که کژخلقی اغلب خودبه‌خود و با عذرخواهی جبران می‌شود، در حالی که در پرخاشگری فرد احساس پشیمانی نمی‌کند و در مقام جبران برنمی‌آید.

 وحیدی دسته بندی واکنش‌های ناشی از خشم را چنین تشریح کرد: ابراز خشم از طریق سکوت مطلق. برون‌ریزی اولیه؛ رفتارهای شدید مانند داد و فریاد یا آسیب به اشیاء (مانند شکستن وسایل).درون‌ریزی؛ حالتی که فرد تحت تأثیر خشم قرار گرفته (مانند قرمز شدن چهره یا تپش قلب) اما آن را بروز نمی‌دهد.تکلم یا غر زدن (مودبانه)؛ ابراز نارضایتی به صورت ریزریز، مودبانه، بدون فحاشی و ناله کردن از وضعیت موجود می باشد.

 ایشان در ادامه واکنش‌های ناشی از خشم گفت: تغییر یا فرار؛ تلاش برای تغییر محیط (مانند پیاده‌روی بیرون از خانه) یا فرار از موقعیت محرک خشم. داد زدن (صریح)؛ ابراز مستقیم و بلند خشم. فحاشی؛ استفاده از کلمات رکیک در هنگام عصبانیت که به عنوان یکی از خطرناک‌ترین دسته‌ها معرفی شد. تخریب فیزیکی؛ آسیب رساندن به اشیاء موجود در محیط (مانند پاره کردن کاغذ یا دفتر) و خودآسیبی؛ شدیدترین حالت که در آن فرد هنگام عصبانیت به خود آسیب می‌رساند (مانند کندن مو).

 دکتر وحیدی خشم را دو نوع کلی تقسیم بندی کرد و اشاره نمود: خشم به دو نوع کلی مثبت و منفی تقسیم می شود؛ خشم مثبت (سالم): خشمی است که تحت کنترل عقل بوده و متناسب با تهدید واقعی باشد (مانند دفاع از کشور یا نجات فرزند در خطر)، که نشان‌دهنده اراده و حق‌طلبی فرد است.

 وی خشم منفی (ویرانگر)را چنین توضیح داد: خشم های منفی که بدون دلیل منطقی رخ می‌دهد (مانند عصبانیت شدید در ترافیک و استفاده از کلمات نامناسب)، یا خشم‌های افراطی که رفتار مخرب به بار می‌آورد.

 وحیدی به خشم های غیر مستقیم پرداخت و بیان کرد:خشم منفعلانه: ابراز غیرمستقیم خشم به جای رویارویی مستقیم (مانند بلاک کردن تلفن همراه).خشم کلامی؛ شامل سرزنش، توهین و متلک‌گویی.خشم قاطعانه (سالم‌ترین نوع)؛ ابراز مودبانه، صحیح و منصفانه حق خود بدون خروج از دایره ادب و احترام (حاضر جوابی صحیح). خشم مزمن: حالتی شبیه به سودا مزاجی که فرد از ابتدای روز خشمگین است و معمولاً با آسیب‌های اضطرابی همراه است. خشم انفجاری (انتقام‌جویانه): خشم سرکوب‌شده‌ای که به‌صورت کینه در دل جمع شده و منتظر فرصت برای تخلیه ناگهانی بر سر فردی است که آسیب اولیه را وارد کرده است.

 ایشان عوامل بیرونی و درونی خشم را چنین برشمرد: عوامل بیرونی (محیطی)؛ این عوامل مستقیماً در محیط زندگی فرد رخ می‌دهند و سطح آستانه تحمل افراد را پایین می‌آورند. انتظار و تأخیر: مانند معطل شدن در مطب دکتر یا اتوبوس و مترو، که منجر به احساس سلب وقت و بی‌احترامی می‌شود. تراکم محیطی: شلوغی در وسایل نقلیه عمومی که افراد را در مجاورت فیزیکی یکدیگر قرار می‌دهد. مواجهه با رفتار نامنظم: مثال داشتن «هم‌اتاقی شلخته» برای فرد منظم، که مداوم آستانه تحمل وی را تحریک می‌کند. مسائل مالی و تعهدات برجا مانده: مانند پولی که قرض داده شده اما بازپرداخت نشده یا متهم شدن فرد به عاملی که در آن نقشی نداشته است.

 وی به عوامل درونی ناشی از یادگیری و استرس پرداخت  و گفت: این عوامل ریشه در تجربیات گذشته فرد دارند و به صورت یک «استرس درونی» یا مدل ذهنی از قبل آموخته شده عمل می‌کنند: یادگیری مشاهده‌ای: دیدن شیوه‌های ابراز خشم از والدین، معلمان، یا رسانه‌ها (فیلم‌ها) که در ذهن فرد نهادینه شده و به صورت ناخودآگاه تکرار می‌شود. فشار روانی مزمن: استرس و اضطراب مداوم که باعث کاهش تاب‌آوری (تاب‌آوری ناکامی) می‌شود.

 دکتر وحیدی در پایان به اهمیت تغییر وضعیت (مثلاً خروج از محل موجود) و توصیه‌های دینی در زمان خشم اشاره کرد و بیان نمود که بسیاری از واکنش‌ها در دسته‌های ابتدایی‌تر، درمان‌های ساده‌تری دارند.