پیامبر اسلام، رسول رحمت و مهربانی است و خشونت در آیین او جایی ندارد. اما برداشت‌ها انحرافی از اسلام سعی دارد این دین را در جهان به عنوان دینی خشن و بی رحم معرفی کند.

علیرضا کاوند؛ رئیس دانشکده علوم قرآنی تهران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به تشریح نگاه گروه‌های تکفیری، نوع استدلال رهبران آنها و دلایل کشتار مسلمانان توسط تکفیری‌ها و همچنین وظایف حوزه علمیه و دانشگاه در قبال تفکرات این گروه‌ها پرداخت.

متن این مصاحبه را در ادامه می‌‌خوانید؛

پیامبر(ص) اسلام همیشه بر رحمت و مهربانی تاکید داشته و اخلاق نیکو و رافت را یکی از عناصر جداناشدنی آیین مسلمانی می‌دانند. اما چه می‌شود که گاهی در بین عده‌ای از مسلمانان خشونت و قتل موجه می‌شود و با چه استدلالی این روش را پیگیری می‌کنند؟

در جواب این سؤال می‌‌توانیم به چند مسئله اشاره کنیم؛ یکی از دلایل این است فردی که ادعای مسلمانی دارد، گاهی اوقات می‌تواند آنقدر در نحله فکری و سبک اعتقادی خودش تعصب داشته و این فکر را آنقدر صحیح، درست و منطبق با موازین قرآن و سنت پیغمبر(ص) بداند که سایر گرایشات فکری و سیاسی را مورد خدشه قرار می‌دهد و از این مرحله هم عبور کرده و حکم به قتل افرادی دهد که دیدگاه‌های او را قبول ندارند. حال این افراد ممکن است بالغ یا غیربالغ، زن یا مرد و ... باشند چراکه برای او فرقی ندارد.

تفکر تکفیری معتقد است انسان‌هایی که در همین مکتب اسلامی و پیرو پیامبر اسلام(ص) هستند اما همانند او فکر نمی‌کنند و دارای تفاوت‌هایی با نحوه دینداری او هستند، این افراد باید کشته شوند و از بین بروند و تکفیری‌ها هم از طرف خدا و پیغمبر(ص) مامور هستند یا این افراد را مجبور به ایمان آوردن به عقیده خودشان کنند یا آنها را بکشند تا به جهنم بروند و عذابشان کمتر شود چون اگر در این دنیا بمانند و دیرتر کشته شوند در جهان آخرت عذاب بیشتری خواهند کشید. 

این تفکر که در گروه داعش و شبیه به آن دیده می‌شود کاملا غلط است و صاحبان چنین اندیشه‌ای دچار جمود فکری هستند اما از روی جهل و نادانی و تعصب یا شست‌وشوی مغزی از سوی رهبرانشان دچار چنین اندیشه‌ای شده‌اند. رهبران آنها هم دست‌پرورده آمریکا و انگلیس هستند. این رهبران، به گونه‌ای تعلیم دیده‌اند که زیردستان خود را طوری بار بیاورند که بهره‌ای از عقلانیت، رحم و مروت نداشته باشند.

شیوه‌ای که رهبران این گروه‌های تکفیری از آن استفاده می‌کنند چگونه است که می‌توانند یک فرد را برای عملیات انتحاری اقناع کنند؟

یکی از راهکارهای رهبران این گروه‌ها این است که به پیروان خود اعلام می‌کنند آنچه ما به آن رسیده‌ایم نظر صحیح اسلام و حرف خدا و رسول است و اگر خلاف آن عمل کنیم کافر و مشرک هستیم چون مخالفان خود را مشرک و یهودی می‌دانند لذا معتقدند باید کاری کنیم که دیگران به سمت اعتقادات ما بیایند و مسلمان و موحد واقعی شوند یا کشته شوند. البته اینها اساسا باب گفت‌وگو با افراد را باز نمی‌کنند بلکه از شیوه‌های خطابه و موعظه و تهدید برای مجاب کردن پیروان خود استفاده می‌کنند.

در سوریه و عراق مشاهده کردیم که برای دوره‌ای، حکومت‌های این کشورها را دچار مشکل و افرادی را دستگیر کردند و آنها را به زور وادار می‌کردند که یا اعتقادات‌شان را بپذیرند یا کشته شوند. واقعیت این است که در بسیاری از کشورها، اینها عمدتا دنبال ترور و خشونت هستند و شاهد گفت‌وگوی علمی و اعتقادی از جانب آنها نبوده و نیستیم. در شیراز، تهران و اهواز و کرمان هم شاهد اقدامات این افراد بودیم که منجر به شهادت تعدادی از هم‌وطنان شد. 

همچنین رهبران این گروه‌ها به پیروان خود می‌گویند طرف مقابل ما مجوس و کافر هستند و خونشان مباح است و باید زنان آنها به بردگی گرفته و مردانشان کشته شوند. آنها تفسیری اشتباه، ظاهری و جمودگرایانه از آیات قرآن دارند و با همین تفاسیر اشتباه، انسان‌های ساده و بی‌گناهی را می‌کشند که آزارشان به هیچ کسی نرسیده است.

اشاره کردید که تکفیری‌ها تفسیری اشتباه و ظاهرگرایانه از قرآن ارائه می‌دهند و بر اساس آن دست به کشتار می‌زنند. اساسا دیدگاه اسلام درباره ترور و کشتار غافلگیرانه چیست؟

در نگاه اسلام ترور و کشتار بی‌گناهان و به شکل غافلگیرانه و بدون در نظر گرفتن ضوابط محکوم است و آن را عملی دور از اخلاق و ناجوانمردانه می‌داند که در احکام دینی هم به آن اشاره شده است. مخصوصا کشتن شهروندان بی‌گناهی که از شخصیت‌های لشکری و نظامی و سیاسی هم نیستند جرم بسیار بزرگی است. اگر داعش با اندیشه‌های حکومت‌ها و دولت‌های اسلامی مخالفت دارد دلیل نمی‌شود که انتقام آن را از مردم بگیرد و بگوید چون اینها در آن جامعه زندگی می‌کنند پس طرفدار حکومت هستند و باعث ادامه حیات آن حکومت‌ها شده‌اند اما این هم تفکر غلطی است که باعث آسیب رساندن به انسان‌های بی‌گناه می‌شود و در همه آیین‌های الهی محکوم است.

بنابراین اصل این قضیه، فی نفسه مشکل دارد و کشتن انسان‌های بی‌گناه از نظر منطقی و عقلانی، عملی ناجوانمردانه است ولی متاسفانه داعشی‌ها توجهی به آن ندارند همانند گروهک منافقین که انسان‌های بی‌گناه را در مناطق پرجمعیت به راحتی به شهادت می‌رساندند. این افراد با سرویس‌های جاسوسی بیگانه هم در ارتباط هستند و ممکن است حتی نزدیک‌ترین افراد خانواده خود را هم از بین ببرند همانند کارهایی که عبدالمالک ریگی نسبت به برخی اعضای خانواده خود انجام داد.

به هر حال انعکاس این اقدامات در رسانه‌های خارجی موجب تغییر نگاه دیگران نسبت به اسلام می‌شود و گمان می‌کنند این خشونت‌ها جزئی از اسلام است. برای مبارزه با این مسئله چه باید کرد؟

یکی از وظایفی که ما نسبت به تغییر نگاه مردم اروپا، آمریکا و در مجموع خارج از جهان اسلام داریم این است که راه‌های مختلفی را برای تغییر نگاه آنها در پیش بگیریم. یکی از این کارها تبلیغات صحیح از سوی رسانه‌های فرامرزی ماست تا مشخص شود اسلام این افراد، اسلامی کذب است که تفکرات کاملاً پوچ و منحطی دارد، ریشه‌های آن در آب است و بویی از عقلانیت نبرده است. همچنین باید نشان دهیم این گروه‌ها مبانی فکری درستی ندارند و تفکر آنها خارج از انسانیت و جوانمردی است.

باید نشان دهیم اسلام واقعی، نگاهی رحمانی و بر اساس عقلانیت و جدال احسن دارد. مسئله دیگر این است که باید افرادی را به عنوان سفیر و رایزن به کشورها اروپایی بفرستیم که در سخنرانی‌‌ها و نشست‌های علمی، اسلام واقعی را به گونه‌ای معرفی کنند که داعش، تفکرات الحادی و افراطی طرد شوند. همچنین می‌‌توانیم افراد و گروه‌هایی از کشورهای دیگر را به ایران دعوت کنیم تا با مسلمانان واقعی و بصیرت‌محور، نشست و برخاست‌هایی داشته باشند. در این صورت آنها با اسلام حقیقی و تفکر اهل بیتی آشنایی پیدا می‌کنند و پس از بازگشت به کشورشان، قطعا خواهند گفت که تفکر داعشی، تفکر اسلام واقعی نیست و اتفاقا چنین کارهایی از سوی مسلمانان محکوم می‌شود. همچنین لازم است کتاب‌ها و مقالاتی نوشته و به زبان‌های زنده دنیا ترجمه کنیم تا غربی‌ها به میزان بیشتری با تفکر اصیل اسلامی آشنا شوند.

همچنین می‌توانیم با تشکیل NGOها، گروه‌های مختلف فکری و برخی مراکز در دانشگاه‌ها و کشورهای اروپایی، نشست‌های متعددی در این کشورها برگزار و ارتباطات دانشگاه‌های کشور خودمان و دیگر کشورها را افزایش و زمینه گفت‌وگوی ملل و معرفی اسلام اهل بیتی و رحمانی را فراهم کنیم و نشان دهیم اسلام واقعی، همه افراد را تکریم می‌کند مگر افرادی که جامعه را دچار مخاطره و مشکلات امنیتی می‌کنند.

همچنین ساخت فیلم‌ها، مستندها و سریال‌ها، نقش زیادی در آشنایی مردم با تفکرات داعشی و آسیب‌شناسی این جریان دارد. این فیلم‌ها باید به زبان‌های دیگر ترجمه شود تا آنها با اسلام واقعی و همچنین اسلام داعشی آشنا شوند. بنابراین رسانه نقشی مهم در این زمینه دارد. در فضای مجازی نیز می‌توانیم اقدامات ارزنده‌ای در معرفی اسلام واقعی انجام دهیم. 

حوزویان و دانشگاهیان چه نقشی در کاهش گرایش مسلمانان به گروه‌های تکفیری می‌توانند داشته باشند؟

حوزویان و دانشگاهیان هم وظیفه دارند با تشکیل گروه‌های علمی و هسته‌های پژوهشی و همایش‌هایی در اقصی نقاط کشور، مراکز قرآنی داخلی و خارج از کشور و مساجد داخلی و خارجی، مراسمات مذهبی و نشست‌های بصیرتی برگزار و از اسلام واقعی و عقلانی صحبت کنند و نشان دهند اسلام رحمانی، به همه انسان‌ها با هر عقیده و تفکری احترام می‌گذارد تا زمانی که زیانی به جامعه نرساند.

همه این اقدامات در راستای جهاد تبیین است که مقام معظم رهبری بر آن تأکید کردند. ما وظیفه داریم حقایق را تبیین کنیم و هر کسی در هر جایگاهی باید به این مسئولیت عمل کند. البته این فعالیت باید به صورت شبکه‌ای و عقلانی و مبتنی بر آرمان‌های پیامبر(ص)، انبیا و امام و رهبری انجام شود. این اقدام می‌تواند تأثیر زیادی در دوری از افکار افراطی داشته باشد.