در این نشست که به همت پژوهشکده دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم و با حضور حجت الاسلام والمسلمین سیدمحمد نقیب رئیس دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور از شاگردان مرحوم آیت‌الله معرفت و مدیر مؤسسه و مرکز تخصصی تمهید، حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی مقدم رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، حجت الاسلام والمسلمین حامد معرفت از اعضای موسسه تمهید، دکتر مرتضی توکلی رئیس مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران، دکتر حمیدرضا مستفید و دکتر کریم دولتی از اساتید مرکز طبع و نشر و دیگر پژوهشگران قرآنی برگزار شد، دیدگاه مرحوم آیت الله معرفت درباره رسم المصحف مورد نقد و بررسی اساتید حاضر در جلسه قرار گرفت.

در اولین نشست از مجموعه گفتگوهای قرآنی که در محل پژوهشکده دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم برگزار شد، حجت الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، ضمن تشریح دیدگاه مرحوم آیت الله معرفت دربارۀ خطاهای نگارشی در رسم المصحف و پایبندی به آن، گفت: استاد معرفت علیرغم پذیرش اشتباهات (أخطاء) و حتی تناقض‌هایی در رسم المصحف (به معنای شیوۀ خاص نگارش کلمات قرآن)، اعتقاد داشت باید این قبیل اشتباهات که ناشی از نارسایی خط عربی در زمان نزول قرآن و گاه برخاسته از اشتباهات کاتبان در تلقی کلماتی از قرآن بوده است، عیناً در رسم المصحف باقی بماند و تغییر و اصلاح آنها جایز نیست.

وی افزود: آیت‌الله معرفت در این باره دو دیدگاه اصلی داشتند: نخست آن‌که تغییر رسم‌الخط قرآن، مثلاً از خط عثمانی به خط فارسی و یا خطوط دیگر، از نظر ایشان مانعی ندارد. ایشان معتقد بودند رسم‌الخط صرفاً یک قرارداد نوشتاری است و اگر واژه‌ای مانند «عی» با الف یا بدون الف نوشته شود، در معنا یا تلفظ قرآن تغییری ایجاد نمی‌کند. بنابراین، اگر مسلمانان در دوره‌ای تمایل داشته باشند قرآن را با خطی نو و متناسب با فرهنگ و زبان خود بنویسند، اشکالی ندارد؛ همان‌گونه که در طول تاریخ، خط کوفی به خط نسخ و سپس به خطوط دیگر تغییر یافته است.

بهحت‌پور با تبیین دیدگاه آیت‌الله معرفت ابراز کرد: اما آیت‌الله معرفت درباره‌ اصلاح اغلاط نگارشی مصحف تأکید داشتند که نباید در این بخش دست برد. ایشان بر این باور بودند که در دوره نخست کتابت قرآن، به دلیل ضعف امکانات نگارشی و نبودِ مقابله دقیق میان نسخه‌ها، اشتباهاتی در نوشتار برخی واژه‌ها رخ داده است. تفاوت میان مصاحف مدینه، شام و حجاز، یا تفاوت در نوشتن برخی واژه‌ها با الف و بدون الف، از همین نارسایی‌های ابتدایی ناشی شده است. با این حال، آیت‌الله معرفت معتقد بودند که این خطاها باید حفظ شود، زیرا مصحف موجود، سند تاریخی اجماع مسلمانان پس از پیامبر است و باید همان‌گونه که هست حفظ شود. به تعبیر ایشان، در صدر اسلام برخی از کاتبان قرآن آنچه را می‌شنیدند می‌نوشتند و به همین دلیل اختلافاتی جزئی در نوشتار پدید آمد؛ ولی این امر بخشی از تاریخ کتابت قرآن است و حذف یا اصلاح آن، پیوند ما با تاریخ قرآن را از بین می‌برد و دست بردن در آن، به معنای از بین بردن آخرین نشانه تاریخی قرآن خواهد بود.

وی در پایان گفت: در جمع‌بندی می‌توان گفت آیت‌الله معرفت «خط قرآن» و «نگارش قرآن» تفاوت روشنی قائل‌اند. ایشان بر این باورند که تغییر خط و رسم‌الخط قرآن، برای تسهیل قرائت و هماهنگی با فرهنگ‌های مختلف بلامانع است؛ اما نباید در متن تاریخی مصحف عثمانی تغییری ایجاد کرد، زیرا این متن سند اصالت قرآن در تاریخ اسلام است. مقام معظم رهبری نیز بنا بر همین مشورت‌ها، بر این نظر تأکید داشته‌اند که «دست به اغلاط نزنید، اما تغییر خط مانعی ندارد».

در ابتدای این نشست، نیز دکتر مرتضی توکلی قائم مقام مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی با بیان دیدگاه‌های سه‌گانه درباره توقیفی بودن و لزوم پایبندی به رسم المصحف، ضمن قرائت بخشی از مطالب کتاب التمهید آیت‌الله معرفت، دربارۀ دیدگاه پیش‌گفته و اشکالات وارد بر آن سخنانی ایراد کرد.

در ادامه دکتر حمیدرضا مستفید از اساتید تاریخ و قرائات قرآن و از محققان مرکز طبع و نشر، ضمن توضیح دقیق‌تر دیدگاه مرحوم معرفت، بر لزوم نقد علمی آن تأکید کرد.

همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق یوسفی‌مقدم، رئیس پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن نیز به بررسی رسم‌الخط قرآن کریم و دیدگاه‌های پیرامون توقیفی بودن آن پرداخت.